Wespen en hoornaars zijn heel nuttig, doordat ze veel vliegen en muggen eten. Bijen en hommels zorgen voor de bestuiving van struiken en bomen. Ondanks het feit dat deze insecten heel nuttig zijn, kunnen ons ze steken wanneer ze zich bedreigd voelen. Dit kan bij sommigen een allergische reactie tot gevolg hebben.

Wat is het verschil tussen een wesp en een bij?

De wesp is doorgaans agressiever dan een bij. Een wesp herken je aan de dunne taille en zwart-gele kleuren. Een bij is hariger en dikker. De angel van een wesp heeft geen weerhaken, een wesp kan dus meerdere malen steken. Een wesp laat meestal geen angel achter en overlijdt niet na de steek . 

De angel van een bij heeft weerhaken en blijft achter na een steek, de bij sterft hierdoor.

Hoornaar (paardenwesp): Groter dan de wesp, steek is wél pijnlijker dan die van een bij maar het gif is minder krachtig. Grootste wespachtige van Nederland Roodbruine kop en borststuk duidelijk hoorbaar, zoemend vlieggeluid. Minder vaak voorkomend dan andere wespen. Minder agressief. Valt enkel aan ter verdediging van zijn nest of wanneer je hem extreem verstoort.

Hommels: Gedrongen & zwaar behaard, steekt zelden, niet bestrijden, diverse soorten in Nederland (bijvoorbeeld gele hommel, aardhommel, steenhommel, tuinhommel).

Hoe herken je een wespensteek?

Een wespensteek wordt vaak herkend door een plotselinge, felle pijn gevolgd door een branderige of jeukende, rode zwelling. Het kunnen meerdere steken zijn door één wesp. Bij een wespensteek blijft meestal de angel niet achter in de huid. Een wesp gaat niet dood nadat hij gestoken heeft. De pijn en de jeuk verdwijnen meestal binnen enkele uren, maar sommige mensen zijn gevoeliger voor een wespensteek dan anderen.

Hoe herken je een bijensteek?

Je voelt een stekende, brandende pijn. Direct na de prik ontstaan irritatieverschijnselen. De huid rondom de steek wordt dik en rood. Bij sommige mensen ontstaat eerst een witte bult, die later rood wordt. Bij een bijensteek blijft de angel in de huid achter, de bij gaat daarna dood. De plaats van de steek is na het verwijderen van de angel vaak zichtbaar als een klein gaatje.

Hoe herken je een steek van een hoornaar?

De steek van de grote hoornaar is vaak pijnlijker als een steek van een wesp. De gevolgen zijn hetzelfde als bij een steek van een wesp. Controleer of de angel is achtergebleven en verwijder deze.

Hoe herken je een steek van een hommel?

Een hommelsteek zorgt voor een zwelling rond de plek van de steek en veroorzaakt roodheid en jeuk. Dit kan kort na de steek optreden, maar vaak gebeurt dit pas na enkele uren. Dit kan uren of zelfs dagen aanhouden.

Bij een steek kunnen zich drie soorten reacties voordoen:

Een lokale reactie:

De steek is zeer pijnlijk. Men ziet lokale roodheid, een zwelling van enkele centimeters en een lichte verharding. Meestal gaat dit gepaard met jeuk. Deze reactie verdwijnt meestal enkele uren na de steek.

Naargelang de plaats waar men gestoken wordt, kan de zwelling meer uitgesproken zijn. Dit is onder meer het geval ter hoogte van het gelaat (oogleden, neusvleugels, oren, lippen) en de hals.

Een steek ter hoogte van de mond of de keel kan zodanig opzwellen dat de patiënt begint te stikken.

Een toxische reactie:

De ernst van de reactie zal toenemen met het aantal steken.

Bij veelvuldige steken is de hoeveelheid ingespoten gif groter. Naast de lokale reactie treden ook algemene symptomen op: oedemen, moeheid, braken, buikloop, hoofdpijn, daling van de bloeddruk en soms stuipen en bewustzijnsverlies.

Een volwassene die meer dan 20 steken krijgt, moet gehospitaliseerd worden voor observatie.

Een allergische reactie (anafylactische shock):

Een allergische reactie is niet afhankelijk van de dosis en kan reeds optreden na één enkele steek. De volgende symptomen kunnen voorkomen:

• Ter hoogte van de huid: veralgemeende netelkoorts, roodheid en belangrijke zwelling;
• Ter hoogte van het ademhalingsstelsel: zwelling door oedeem van de tong met slikmoeilijkheden, oedeem van het strotklepje en strottenhoofd, spasme van de luchtpijp met gevoel van benauwdheid, angst en cyanose (blauwe verkleuring van de huid);
• Ter hoogte van het hart: daling van de bloeddruk, shock;
• Spijsvertering: misselijkheid, braken, diarree;
• Neurologisch: duizeligheid, bewustzijnsverlies.

Het blokkeren van de luchtwegen en de cardiovasculaire shock kunnen de dood van het slachtoffer veroorzaken.

Dit moet je doen bij een steek.

Meteen na de prik ontstaat irritatie en pijn. De huid rondom de steek zwelt op en wordt rood.

• Probeer indien mogelijk het insect te identificeren dat de steek heeft gegeven. 
  • Na een bijensteek blijven de angel en het gifapparaat achter in de huid en het gifapparaat blijft gif afgeven in de huid. met de nagel of door met de botte kant van een mes over de steek te gaan. 
  • Na een wespensteek blijft er meestal geen angel of gifklier achter. Mocht er een angel blijven zitten moet verwijderd worden met de nagel of door met de botte kant van een mes.
  • De hoornaar heeft een langere angel die dus dieper in de huid kan doordringen en rechtstreeks in een bloedvat kan terecht komen, en zo de reactie kan versnellen.
  • De hommel laat net als de wesp geen angel achter.
• Verwijder de angel zo snel mogelijk: Gebruik hiervoor nooit een pincet, hierdoor kun je het achtergebleven gifzakje samendrukken, en kan het resterende gif in de bloedsomloop terechtkomen. De angel is te verwijderen door met een mes, nagel, bankpas of een stukje papier over de huid te schrapen.
• Verwijder ringen bij een steek in de hand, zodat de bloedvoorziening van de vinger niet in het gedrang komt bij zwelling.
• Reinig de steek met water en zeep en ontsmet nadien met een ontsmettingsmiddel. Gebruik eventueel een zalf met menthol, aloë vera of calendula tegen huidirritatie.
• Maak gebruik van de Aspivenin om de toxische stoffen eruit te zuigen, deze is te vinden in de EHBO-koffer. 
• Als er veel pijn is, kan een pijnstiller ingenomen worden.
• Ga naar de huisarts zodra de steekplaats erg dik wordt.
• Bel 1-1-2 wanneer het slachtoffer in zijn of haar mond/keel is gestoken en/of last heeft van ernstige benauwdheid, shockverschijnselen en/of zwelling in de nek of hals. Bel eveneens 1-1-2 bij een allergische reactie.
• Stel dat iemand om je heen wordt gestoken die weet dat hij een allergische reactie kan hebben na een wespensteek, dan heeft hij hier mogelijk medicijnen voor. Laat het slachtoffer liefst zelf zijn medicijnen toedienen. En let op: een wespensteek in keel of mond kan door een zwelling en afsluiting van de luchtweg levensbedreigend zijn.
• Tip: Noteer op je Vital ID (SOS-sticker) op je helm of je eventueel ergens allergisch voor bent.