1. Ik durf gerust aan het werk te gaan zonder werkvergunning.

2. Als mijn collega die bij de uitgang van de besloten ruimte staat weg moet, ga ik alleen verder.

Werken in of nabij besloten ruimten op een  Riool-Water-Zuiverings-Installatie (RWZI) kan gevaar opleveren. 

Op een RWZI bestaat de kans dat je in contact komt met een aantal gevaarlijke gassen, deze brengen risico’s met zich mee. Tijdens deze toolbox zal een nadere toelichting worden gegeven over de aanwezige gevaarlijke gassen op een RWZI en de maatregelen ter beheersing van de risico’s.

Gevaarlijke gassen risico's:

• Zwavelwaterstof (H 2 S)Verstikking, bedwelming of vergiftiging.
• Methaan (CH 4 )Brand of explosie ten gevolge van biogas.

We zullen achtereenvolgens de bovenstaande risico’s verder toelichten en de beschermende maatregelen beschrijven.

Zwavelwaterstof (H2S)

De aanwezigheid van zwavelwaterstof kan de onderstaande risico’s met zich mee brengen:

• Verstikking ten gevolg van te weinig zuurstof

• Bedwelming of vergiftiging ten gevolge van zwavelwaterstof (H2S)

H2S

Waterstofsulfide is een giftig gas met de bekende “rotte eieren” geur. Echter boven een bepaalde waarde (ca. 100ppm) ruikt men het gas niet meer omdat dit het zenuwstelsel uitschakelt. Waterstofsulfide komt veel voor in rioleringen en afvalwaterinstallaties. Een te hoge concentratie kan directe dood tot gevolg hebben. De effecten zijn afhankelijk van de blootstellingduur.

Let op: H2S is een gas dat laag bij de grond blijft hangen! Ook kan het gas ingebed zitten in de sliblaag, deze kan vrijkomen wanneer je door de slib loopt! Dus er komt op dat moment veel gas vrij!

Andere voorkomende gassen, dampen (of deeltjes ervan) kunnen zijn:

• Fosfaten; 
• PCB’s;
• metalen; 
• zwavel; 
• ammoniak; 
• hexachloorbenzeen; 
• benzeen; 
• ethaan; 
• nitriet; 
• bacteriën; 
• virussen;
• medicijnen.
  

Blootstelling  aan gassen, dampen en andere stoffen kan direct (acuut) of op langere termijn klachten of effecten voor de gezondheid geven. 

Gezondheidseffecten:

Bij H2S zijn de volgende waardes belangrijk voor de gezondheid van de mens:

1,6 ppm* → MAC-waarde (maximaal aanvaarde concentratie)

5,0 ppm → Sterke rotte eieren geur

50 t/m 250ppm → Gevaar voor je gezondheid

500 t/m 1000ppm → Ernstig gevaar voor je gezondheid!

*ppm = parts per million

Vanaf 100ppm kun je bij een te lange blootstelling 8-24 uur bloedingen krijgen met de dood tot gevolg.

Bij 800-1000ppm raak je direct bewusteloos, met de dood tot gevolg bij een blootstelling van 0-2 min.

Methaan (CH4)

In besloten ruimten en gevaren zones (gashouders, gistingstanks, gasmotoren) bestaat er een gevaar voor brand en/of explosie ten gevolge van de aanwezigheid van Methaan (CH4).

Methaan is een uiterst brandbaar gas. Het gas is lichter dan lucht.

• Zit er minder dan 5% Methaan in de lucht, dan is dit mengsel niet explosief en niet brandbaar

• Zit er tussen de 5 en 15% Methaan in de lucht, dan is dit mengsel explosief (explosiegebied)

• Boven de 15% Methaan in de lucht, is het mengsel niet explosief, maar wel brandbaar bij uitstroming in de lucht

• Een bepaalde concentratie biogas kan leiden tot brand of explosie.

• Zwavelwaterstof (H2S) kan leiden tot verstikking, bedwelming of vergiftiging, afhankelijk aan de blootstellingsduur. Een bijkomend gevaar is dat je H2S boven een bepaalde (100 ppm) niet meer ruikt omdat het zenuwstelsel kan worden uitgeschakeld. Een te hoge concentratie kan zelfs leiden tot de dood. Zwavelwaterstof (H2S) is een gas dat laag bij de grond blijft hangen en ingebed kan zitten in een sliblaag. Wanneer je door een sliblaag loopt, kan er veel gas vrijkomen.

• In gashouders, gistingstanks, gasmotoren bestaat er een gevaar voor brand en/of explosie ten gevolge van de aanwezigheid van Methaan (CH4). Methaan is een uiterst brandbaar gas. Het gas is lichter dan lucht. Zit er minder dan 5% Methaan in de lucht, dan is dit mengsel niet explosief en niet brandbaar tussen de 5 en 15% Methaan in de lucht, dan is dit mengsel explosie (explosie-gebied). Boven de 15% Methaan in de lucht, is het mengsel niet explosief, maar wel brandbaar bij uitstroming in de lucht.

Om veilig in besloten ruimtes op een RWZI te kunnen werken moet er gemeten worden of er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn. 

Dit wordt gedaan met een “gevaarlijk gas” detector, welke minimaal de volgende stoffen moet kunnen detecteren:

• GasmonitorBereikZuurstof0 tot 30 %
• Brandstof (CH 4 )0 tot 100% LEL
• Koolmonoxide0 tot 1000 ppm
• Waterstofsulfide (H 2 S)0 tot 100 ppm

Het apparaat meet of de stoffen, genoemd in de tabel, aanwezig zijn. Voordat je de besloten ruimte ingaat moet je eerst buiten de ruimte meten. Het gas H2S is een zwaar gas en ligt vlak bij de grond of zelfs in de sliblaag. Het meten gaat door middel van een buisje dat vast zit aan het detectieapparaat, het uiteinde (de vlotter) moet op de sliblaag hangen, om goed te kunnen meten.

LET OP: neem altijd het detectieapparaat mee naar binnen (beneden)! Bevestig deze aan je broek of lager! Niet boven je middel! Het gas  H2S hangt laag, door het detectieapparaat laag te hangen heb je meer tijd na signalering om te maken dat je weg komt.

Extra:

• Het detectieapparaat dient elk half jaar te worden gekeurd;
• Het detectieapparaat is zo ingesteld dat deze op de gevaarlijke stof reageert, de instellingen kunnen niet worden gewijzigd;
• Wordt er een gevaarlijke stof gedetecteerd dan geeft het apparaat een luid signaal;
• Is er geen detectieapparaat aanwezig, vraag dit aan je leidinggevende.

Maatregelen ter voorkoming:

• Ga niet aan het werk zonder werkvergunning;
• Voer altijd een Laatste minuut risico analyse (LMRA) uit voordat je aan het werk gaat;
• Ga niet aan het werk voordat er metingen zijn verricht;
• Zorg voor goede en juiste ventilatie in besloten ruimtes;
• Gebruik/draag de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM);
• Het is verboden om te roken op een RWZI;
• Je mag nooit alleen werken in een besloten ruimte, er dient altijd iemand bij de uitgang van de besloten ruimte te staan!
• Geen open vuur in besloten ruimten en gevarenzones;
• Gebruik geen elektrische gereedschappen, mobiele telefoon, of gereedschappen die vonken kunnen veroorzaken (metalen steek- /ringsleutels) in gebieden met gevaarlijke stoffen.

Belangrijk: Wanneer een persoon op de grond lusteloos op de grond ligt in een besloten ruimte, benader deze dan niet! Wellicht is op het niveau waarop deze persoon zich bevindt een te kort aan zuurstof of is er te veel zwavelstof aanwezig. Als je naar deze persoon toe gaat loop je zelf ook kans om buiten bewustzijn te raken! Waarschuw daarom een deskundige / toezichthouder van de RWZI en BEL 112!