• Ik neem nooit onaanvaardbare risico's bij het werken op hoogte.
• Ik pas altijd de LMRA toe bij werkzaamheden op hoogte.

Werken op hoogte geeft binnen de bouw het grootste risico op een ernstig arbeidsongeval. Dagelijks vallen er in Nederland werknemers van ladders, trapjes, steigers, bouwliften of hoogwerkers, of door daken, bordessen, vloeren of openingen. Vaak met blijvende gevolgen. Er is in ieder geval sprake van ernstig valgevaar bij het werken op een hoogte groter dan 2,5 meter. Toch komen er net zo vaak ernstige valongevallen voor bij vallen van minder dan 2,5 meter hoogte, bijvoorbeeld door het verkeerd terechtkomen op obstakels.

 De belangrijkste ongevalsscenario’s voor vallen van hoogte zijn in volgorde van relevantie: 

• val van of door een dak, vloer of bordes; 
• val van een steiger; 
• val van een ladder of trapje;
• val van een bewegend platform, lift of hoogwerker; 
• val door een gat in de vloer of grond; 
• val van stilstaand materieel of voertuig.

Het werken op hoogte is dus een gevaarlijke bezigheid en daarom zijn er afspraken gemaakt om de risico’s te verkleinen. Deze toolbox heeft met name betrekking op het eerste scenario: val van dak, vloer of bordes.​​​​​​​

Regelmatig komen ongevallen voor van werknemers die tijdens hun werk van of door het dak vallen. Vaak met ernstige gevolgen.

Naast het valgevaar zijn er nog de volgende risico's:

• getroffen worden door van het dak vallende of waaiende voorwerpen;
• gebruik van klimmateriaal, pannen- of bouwliften door kinderen;
• brandgevaar, vooral bij bitumineuze dakbedekking.

Aandachtspunten bij werkvoorbereiding:

Inventariseer en plan de werkzaamheden en bepaal welke beveiligingen noodzakelijk zijn. Aandachtspunten:

• bereken/bepaal stabiliteit en sterkte dakconstructie;
• bepaal of de dakplaten beloopbaar en voldoende draagkrachtig zijn
• bepaal of er zwakke plekken zijn zoals lichtstraten, dakkoepels of atriums;
• bepaal wijze van beveiligen en plan dit in;
• kijk of er geen hoogspanningskabels in de directe nabijheid aanwezig zijn;
• bepaal hoe werknemers zich veilig naar en over het dak verplaatsen;
• zorg dat op een veilige wijze materialen en gereedschappen naar boven worden gebracht;
• zorg voor de juiste PBM’s om o.a. uitglijden te voorkomen;
• maak afspraken m.b.t. de weersomstandigheden (regen, wind, vorst, sneeuw);
• bescherm derden (afzettingen, beschermnetten of constructies);
• organiseer voorlichting/instructie voor start werk en begeleiding met controle op uitvoering tijdens het werk.

Volg de arbeidshygiënische strategie:

1. Eerst moeten maatregelen worden getroffen bij de bron. Dat is bij werken op hoogte vaak niet mogelijk. De daaropvolgende acceptabele beheersmaatregelen zijn bijvoorbeeld:
   • het opnemen van voorzieningen voor veilige toegang. Bijvoorbeeld een trappenhuis, steiger of werkplatform gecombineerd met een verreiker met geïntegreerde valbeveiliging of in hoge uitzondering een kraan met werkbak (werkbak aan kraan mag alleen indien geen andere technische mogelijkheden te realiseren zijn).
   • het aanbrengen van permanente randbeveiliging rondom. Deze wordt constructief bevestigd op de bouwkundige constructie van het gebouw.
   • het aanbrengen van duurzame doorvalbeveiliging of randbeveiliging bij sparingen, trapgaten e.d.
2. Daar waar bovenstaande niet kan, moeten collectieve maatregelen worden getroffen.  Voorbeelden daarvan zijn:
   • het aanbrengen van duidelijke markeringen en/of afzettingen. Als men zich meer dan 4 meter van de dakrand (of een gat, opening of sparing op hoogte) bevindt, kan hiermee worden volstaan.
   • het aanbrengen van valnetten.
3. Pas als collectieve valbeveiligingen niet toereikend zijn mogen persoonlijke valbeveiligingsmiddelen worden toegepast. In de eerste plaats moet dan gekozen worden voor gebiedsbegrenzing waarbij gewerkt wordt aan een vaste lijn. Als dat niet mogelijk is, blijft alleen een valgordel met een lijn waarin een valdemper is opgenomen over. De noodzaak daartoe moet zijn aangetoond (bijvoorbeeld door middel van een Taak Risico Analyse - TRA). Verder dient de BHV afgestemd te worden op deze werkwijze.

Aandachtspunten tijdens werken op hoogte:

Collectieve voorzieningen Let op of de aanwezige beveiliging (nog) in orde is. In de praktijk blijkt vaak dat de tijdelijke randbeveiliging niet wordt gebruikt, onvolledig is of is verwijderd. Zorg dat de opgang/ toegang tot vloer, dak of bordes vrij is van obstakels en voorzien van randbeveiliging.

Persoonlijke valbeveiliging Aandachtspunten voor het gebruik: 

• gekozen valbeveiliging is voorzien van een CE-markering en in goede staat;
• materialen en verankeringen worden periodiek gecontroleerd of waar nodig gekeurd;
• ergonomisch afgestemd op de werknemer;
• gebruik conform gebruiksaanwijzing;
• banden zijn strak om het lichaam aangetrokken;
• werknemer is deskundig m.b.t. het gebruik;
• BHV is adequaat (getrainde bedrijfshulpverleners in de nabijheid);
• er is permanent toezicht bij het gebruik;
• controleer bevestiging van de vallijn en let er op dat door de keuze van het bevestigingspunt de valhoogte wordt beperkt;
• wees alert op de pendule werking (het heen-en-weer slingeren); 
• let op: door de lengte van de vallijn en schokdemper heeft een valbeveiliging pas vanaf een hoogte van 6,5 meter zin ( 1,75 m lijnlengte + 2,00 m schokdemper + 1,75 m lichaamslengte + 1 m reserve = 6,5 m vrije ruimte); 
• Vraag de leverancier naar de gegarandeerde vrije val hoogte!

Let op: Na een val moet de veiligheidsgordel of het harnas worden vernietigd. Apparaten moeten worden gecontroleerd door de leverancier.

Betreffende het reddingsplan na een val is de toolbox ''Hoe red je iemand na een val uit zijn veiligheidsharnas'' beschikbaar op SAVE-app en is te vinden via deze link 

Om te onthouden voor veilig werken op hoogte:

Elimineer valgevaar door middel van een goede: 

• steiger, bordes of werkvloer; 
• toegang tot de werkplek op hoogte;
• randbeveiliging rondom (heup- en knieleuning of hekwerk). 

Controleer voor de start van je werk: 

• omgeving: verkeerssituatie, obstakels, elektriciteitskabels; 
• opstelplaats (ladder, trap): vlak en draagkrachtig;
• werkvloeren: aansluitend, draagkrachtig en voorzien van leuningen en kantplanken; 
• beveiliging van alle randen en openingen.

Pas als collectieve maatregelen echt niet mogelijk zijn mag worden gekozen voor persoonlijke valbeveiliging. Controleer deze altijd vooraf op deugdelijke conditie en bevestiging. Let op, dat door de lengte van de vallijn en schokdemper een valbeveiliging pas vanaf een hoogte van 6,5 meter zin heeft. Anders val je gewoon op de grond. 

Wat je nooit moet doen: 

• Onbeschermd werken op een vloer, bordes of dak met openingen of randen; 
• Klimmen op iets wat daar niet voor is bedoeld; 
• Ergens op lopen als je niet zeker weet of het draagkrachtig genoeg is;
• Een onveilige steiger of (niet-geborgde) ladder gebruiken;
• Persoonlijk valbeveiliging gebruiken zonder aanwezigheid van hulpverleners om je na de val te bevrijden.

Overleg vooraf met de uitvoerder over de uit te voeren werkzaamheden en beoordeel samen of deze invloed hebben op de veiligheid van jezelf of van anderen.

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

1. Heb je eigen ervaringen met het (bijna) vallen van hoogte?
2. Wat heb je ervan geleerd? Hoe was dit te voorkomen?

• https://www.volandis.nl/media/1121/oto_werken-op-hoogte.pdf