- Ik weet wat de gevaren zijn van het gebruik van lasers.
- Ik weet welke schadelijke gevolgen laserstraling kan hebben.
- Ik weet wat ik moet doen om het werken met lasers veilig te maken voor zowel mezelf als voor mijn collega's.
Wat zijn lasers? Is het gebruik ervan gevaarlijk? Hoe herken ik een veilige laser? Wat kun je zelf doen als je een laser gaat gebruiken of als mijn collega die gebruikt?
Gebruik deze toolbox als handleiding voor het geven van een instructie aan je collega’s.
Een laser is een meetapparaat dat wij vaak gebruiken bij rioleringswerkzaamheden of grondwerk. In ons vakgebied worden vaak de statische laser en de roterende laser toegepast. De meest voorkomende kleur van de laserstraal is rood, maar ook de kleur groen zien we ze steeds vaker.
Een laser produceert een straling met een zeer hoge energiedichtheid. Deze hoge energiedichtheid kan een heel nadelig effect hebben op onze ogen: het netvlies kan verbranden! Dit ernstige effect kan, vanwege die hoge energiedichtheid van de laserstraal, al bij kortdurende blootstelling optreden.
Onze ogen hebben een eigen beschermingsmechanisme: de afwend- en pupilreflex. Deze zouden ons moeten beschermen tegen deze hoge intensiteit van zichtbaar licht. Deze reflex is echter bij de hogere klassen te langzaam om onze ogen hiertegen bescherming te bieden.
Lasers worden ingedeeld in 5 klassen. Per klasse neemt het risico voor de gebruiker toe. Op het apparaat zelf moet een etiket zijn aangebracht met daarop vermeld de klasse-indeling, het registratienummer én een aanvullende tekst zoals hieronder aangegeven (of vergelijkbaar):
Klasse 1: Veilig onder normale omstandigheden.
Klasse 2: Veilig bij korte blootstelling; oogbescherming door wegkijkreflex. “Staar niet in de bundel.”
Klasse 3R: Relatief laag risico op schade, maar kan gevaarlijk zijn bij verkeerd gebruik van ongetraind personeel. “Staar niet in de bundel, verboden optische instrumenten* te gebruiken.”
Klasse 3B: Direct kijken in de laserbundel is gevaarlijk. “Laserbundel en spiegelende reflecties zijn gevaarlijk voor de ogen.”
Klasse 4: Gevaarlijk voor huid en oog, tevens brandgevaar. “Laserbundel, spiegelende en diffuse reflecties zijn gevaarlijk voor de ogen.”
Uit deze klasse-indeling kun je aflezen dat je met de lasers van klasse 1 en 2 gewoon kunt werken, en dat deze veilig zijn bij korte blootstelling.
Achter het cijfer 1 of 2 kan eventueel een verwijzing “M” worden toegevoegd, bijvoorbeeld “klasse 1M”. De verwijzing “M” geeft aan dat lenzendragers bij dit type laser moeten oppassen! Die betreffende laser kán gevaarlijk zijn bij lenzendragers.
Op de lasers van klasse 2 tot en met 4 móet bovendien de volgende gele waarschuwingssticker zijn aangebracht:
* : Met de in deze tekst bedoelde “Optische instrumenten” worden een bril, verrekijker, waterpastoestel, total station, etc. bedoeld.
- Verbranding netvlies;
- Verbranding huid.
Wat kun je doen om je ogen te beschermen tegen laserstraling?:
- Zorg voor een duidelijke instructie voor de collega’s die met laserapparatuur gaan werken;
- Is het gebruik van een laser noodzakelijk of kunnen we ook met andere apparatuur meten?;
- Hoe is de opstellingshoogte van de laser? Let hierbij op dat de laser niet op ooghoogte is afgesteld. Houd rekening met de opstellingshoogte met betrekking tot diverse werkzaamheden die de collega’s uitvoeren: gebogen of gehurkt werk levert een andere ooghoogte op als staand werk;
- Dan zijn er ook nog de PBM’s: er zijn speciale brillen te koop die het schadelijke deel uit de straling filtert waardoor deze laserstraal geen nadelig effect meer heeft op je ogen.
Als je na het lezen van deze informatie nog vragen of twijfel hebt, neem dan contact op met je leidinggevende of veiligheidskundige.